อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ (เชียงใหม่)

อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้
36 หมู่ 3 บ้านแม่หวาน ต.ป่าเมี่ยง อ. ดอยสเก็ด จ. เชียงใหม่ 50220
โทรศัพท์ : 053 818348, 081 5955405

หัวหน้าอุทยานแห่งชาติ : นายชาติชาย แก้วกลางเมือง

อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ มีพื้นที่ครอบคลุมอยู่ในท้องที่อำเภอสันกำแพง อำเภอดอยสะเก็ด กิ่งอำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ และท้องที่อำเภอบ้านธิ อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ภูมิประเทศเป็นเทือกเขาสูงสลับซับซ้อน เป็นพื้นที่ต้นน้ำของลุ่มน้ำปิง มีพันธุ์ไม้มีค่าและสัตว์ป่าที่สำคัญหลายชนิดและประกอบ ด้วยจุดเด่นทางธรรมชาติที่สวยงามหลายแห่งเช่น น้ำตก อ่างเก็บน้ำ เขื่อน หน้าผา และยอดเขาที่สูงเด่น เป็นต้น มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 320,750 ไร่ หรือ 513.20 ตารางกิโลเมตร

เมื่อปี พ.ศ. 2525 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ พร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ ได้เสด็จเยี่ยมราษฎรบ้านแม่ตะไคร้ ได้ทราบถึงสภาพความเป็นอยู่ การประกอบอาชีพ การปฏิบัติตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนาและขนบธรรมเนียมประเพณีที่ยึดถือปฏิบัติกันต่อเนื่องมาจากบรรพบุรุษ โดยเฉพาะการประกอบอาชีพเป็นไปด้วยความยากลำบาก ราษฎรมีความเป็นอยู่แร้นแค้น พระองค์จึงทรงมีพระราชดำริจัดตั้งโครงการเพื่อพัฒนาอาชีพและส่งเสริมคุณธรรม เพื่อให้ราษฎรมีอาชีพที่มั่นคงถาวร พอกินพอใช้ตามอัตภาพ และให้ยึดถือหลักธรรมในพระพุทธศาสนา เป็นแนวทางในการประกอบอาชีพการครองเรือน เพื่อให้เป็นตัวอย่างแก่ราษฎรในท้องถิ่นที่ใกล้เคียง

ต่อมาทรงมีรับสั่งและมีหนังสือจากสำนักราชเลขาธิการ ให้กรมป่าไม้ โดยกองอุทยานแห่งชาติดำเนินการจัดตั้งเป็นวนอุทยาน เพื่อให้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ ศึกษาค้นคว้าตามธรรมชาติ การอนุรักษ์ต้นน้ำลำธารและสัตว์ป่า โดยให้ดำเนินการสนองพระราชดำริในการปรับปรุงพื้นที่เป็นที่อยู่ธุดงค์สถานของพระภิกษุสามเณร และเป็นที่ปฏิบัติธรรมของประชาชนทั่วไป ให้ชื่อโครงการว่า “โครงการพัฒนาชนบทยากจนตามพระราชดำริ” การดำเนินการตามแผนงานโครงการเบื้องต้น ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากสำนักงานเลขานุการ กปร. จึงนับได้ว่าเป็นวนอุทยานที่มีพระราชดำริให้จัดตั้งขึ้น

ต่อมาในปี 2530 วนอุทยานแม่ตะไคร้ ได้ส่งข้อมูลการสำรวจเบื้องต้น เพื่อยกฐานะจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ จึงได้มีคำสั่งให้ นายโกศล สงศิริ เจ้าหน้าที่ป่าไม้ 3 ไปทำหน้าที่หัวหน้าอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ และในปี 2531 อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ได้รายงานเพิ่มเติมว่า พื้นที่ของวนอุทยานที่ดำเนินการอยู่แล้ว และพื้นที่ป่าผนวกเข้าเพื่อจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ บริเวณป่าสงวนแห่งชาติป่าขุนแม่ทา ป่าแม่ออน อำเภอสันกำแพง และป่าขุนแม่กวง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ เป็นป่าต้นน้ำลำธาร เป็นพื้นที่ป่าประกอบด้วยสภาพป่าที่สมบูรณ์ และมีอิทธิพลต่อพื้นที่ลุ่มน้ำที่ใช้ในการเกษตรกรรมของราษฎรเป็นอย่างยิ่ง ประกอบด้วยพันธุ์ไม้ที่สำคัญนานาชนิด สัตว์ป่าชนิดต่างๆ ตลอดจนจุดเด่นทางธรรมชาติและแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญหลายแห่ง เหมาะสมที่จัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ได้เสนอคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติเพื่อจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ

ขณะนี้สำนักอุทยานแห่งชาติ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กำลังดำเนินการประกาศพระราชกฤษฎีกา กำหนดบริเวณดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติ ตามพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504
 

222912.00 ไร่

 

อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ มีสภาพภูมิประเทศเป็นภูเขาสูงสลับซับซ้อนทั่วไปทั้งพื้นที่ ความลาดชันในพื้นที่เกิน 35% ความสูงของพื้นที่อยู่ระหว่าง 400 - 2,031 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง เป็นป่าต้นน้ำลำธารชั้น 1 อยู่ในพื้นที่ลุ่มน้ำปิง ภูเขาเป็นภูเขาหินปูน สำหรับสภาพป่าจะแตกต่างกันไปตามสภาพพื้นที่อันสลับซับซ้อน และความแตกต่างของระดับความสูงของพื้นที่จากระดับน้ำทะเลปานกลาง ได้แก่ ป่าเบญจพรรณ, ป่าดิบแล้ง, ป่าเต็งรัง, ป่าสนเขา, ป่าดิบเขา และป่าทุ่งหญ้า ลำน้ำสายหลักของอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ ได้แก่ ลำน้ำแม่กวง,ห้วยแม่ตะไคร้, ห้วยแม่ออน, ลำน้ำแม่ทา มีดอยที่สำคัญ ได้แก่ ดอยลังกา, ดอยผางุ้ม, ดอยม่อนล้าน เป็นต้น

สภาพภูมิอากาศในเขตอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ แบ่งออกเป็น 3 ฤดูกาล คือ ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคม-เดือนตุลาคม ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน-เดือนกุมภาพันธ์ และฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือนมีนาคม-เดือนเมษายน โดยอากาศจะเย็นสบายตลอดทั้งปี อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 32 องศาเซลเซียส และอุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย 20 องศาเซลเซียส 
 

พืชพรรณ
ในป่าแต่ละชนิดในพื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ จะพบพันธุ์ไม้ที่เด่นๆ ซึ่งเป็นพืชหายาก และไม้เฉพาะถิ่นชนิดต่างๆ ซึ่งจำแนกเป็นประเภทต่างๆ ได้ดังนี้
- ไม้ยืนต้น ได้แก่ ไม้พยอม, ไม้ตะเคียนทอง, ไม้มะค่าโมง, ไม้จำปีป่า
- ไม้พุ่ม และไม้ล้มลุก ได้แก่ เฟิร์น, กุหลาบแดง เป็นต้น
- ไม้เถาเลื้อย ได้แก่ สะบ้าลิง, เครือออน เป็นต้น
- พืชเกาะอาศัย ได้แก่ กล้วยไม้ชนิดต่างๆ ไม่ต่ำกว่า 20 ชนิด
- พืชพวกกาฝาก ไดแก่ ดอกดินแดง, ขนุนดิน เป็นต้น
สัตว์ป่า
ภายในเขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ พบสัตว์ป่าชนิดต่างๆ หลากหลาย เนื่องจากพื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ มีอาณาเขตติดต่อกับเขตอุทยานแห่งชาติศรีลานนา ท้องที่อำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ เขตติดต่อกับอุทยานแห่งชาติขุนแจ ท้องที่อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย และเขตติดต่อกับอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน ท้องที่อำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง ประกอบกับพื้นที่ส่วนใหญ่ยังคงมีสภาพป่าที่อุดมสมบูรณ์อยู่ จึงสามารถพบสัตว์ป่าชนิดต่างๆ ที่อาศัยอยู่เพื่อหลบภัย และเป็นแหล่งอาหาร จากการสำรวจทรัพยากรสัตว์ป่าในพื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ สามารถจำแนกสัตว์ป่าเป็นกลุ่มต่างๆ ได้ดังนี้
- สัตว์เลี้ยงลูกด้วนนม ได้แก่ เก้ง กวางป่า กระต่ายป่า ลิง ชะนี ชะมด เม่น อีเห็น เสือโคร่ง หมูป่า เลียงผา และหมี เป็นต้น
- นกชนิดต่างๆ ได้แก่ นกกางเขนดง นกแซงแซวหางม่วง นกหัวขวาน นกยูง นกขุนทอง นกยาง ไก่ป่า นกเค้าแมว และนกกระปูด เป็นต้น
- สัตว์เลื้อยคลาน ที่พบเห็นโดยทั่วไป เช่น กิ้งก่าชนิดต่างๆ งูชนิดต่างๆ และเต่า เช่น เต่าปูลู เต่าหก ตะกวด และแย้ เป็นต้น
- สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก เช่น กบ อึ่ง ปาด ชนิดต่างๆ เป็นต้น
- ผีเสื้อและแมลง เช่น ผีเสื้อหางดาบตาลไหม้ กว่างซาง ด้วงคีมยีราฟ เป็นต้น

การเดินทาง
อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ตั้งอยู่ห่างจากตัวจังหวัดเชียงใหม่ประมาณ 35 กิโลเมตร และห่างจากตัวอำเภอดอยสะเก็ดประมาณ 17 กิโลเมตร ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ บ้านแม่หวาน หมู่ที่ 3 ตำบลป่าเมี่ยง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่
การเดินทางจากจังหวัดเชียงใหม่ไปยังที่ทำการอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ สามารถเดินทางโดยใช้ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 118 (เชียงใหม่ - เชียงราย) จากสี่แยกศาลเด็ก ผ่านอำเภอสันทราย, อำเภอดอยสะเก็ด ถึง กม. ที่ 33 + 200 เมตร ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้ บ้านแม่หวาน หมู่ที่ 3 ตำบลป่าเมี่ยง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ 

http://park.dnp.go.th/visitor/nationparkshow.php?PTA_CODE=9101